De laatste tijd valt ons in de krantenkolommen de naam op van Michiel Korthals.
Hij is emeritus hoogleraar toegepaste filosofie aan de Wageningen Universiteit.
Zijn gedachtegoed vinden wij interessant en willen we graag met je delen.
Goed eten
Aanleiding voor de recente publiciteit is de publicatie in april 2018 van Korthals’ boek ‘Goed eten, filosofie van voeding en landbouw’. De waarheid gebiedt te zeggen dat we geen van tweeën de gelegenheid hebben gevonden dit boek te lezen. Maar uit interviews en recensies rijst een beeld op dat ons al goed aan het denken zet.
Bovendien horen we steeds vaker over twee benaderingen van de voedselproblematiek. De ene heet eco-modernistisch en de andere natuurinclusief. Aanhangers van beide richtingen lijken elkaar in de haren te vliegen. Korthals mengt zich in die discussie.
Meer dan je maag vullen
Goed eten is meer dan je maag vullen. Het draait volgens Michiel Korthals om de vraag welke rol consumenten, overheden en marktpartijen kunnen spelen in de productie van voedsel dat zowel smaakvol als ethisch verantwoord is.
Vervreemd van voedsel
Eten is één van de belangrijkste dingen in ons leven. Maar wat stoppen we precies in onze mond, waar komt het vandaan en hoe is het geproduceerd? ‘Boer en bord’ zijn steeds verder uit elkaar gedreven, aldus Korthals.
We besteden minder tijd en geld aan ons eten. En we weten minder goed dan onze ouders en grootouders hoe we het moeten klaarmaken. En hoe verder we van de productie van ons eten afstaan, des te moeilijker het is om hierin goede keuzes te maken. Korthals noemt het de ‘paradox van de vooruitgang’.
Model van Michiel Korthals
Korthals ontwikkelt dan ook een model om de kloof te overbruggen tussen productie en consumptie. Voedsel en dagelijks leven moeten meer met elkaar in verbinding staan.
Regionale handel krijgt de voorkeur boven de wereldmarkt. Het is belangrijk je voedselvaardigheden en voedselkennis weer terug te winnen, en daarmee zeggenschap over de voedselketen. Allerlei belangen worden meegewogen. Denk bijvoorbeeld aan dierenwelzijn, gezondheid en leefbaarheid van het platteland.
Ethische overwegingen
Korthals formuleert 6 ethische overwegingen rond een verantwoord voedselsysteem. Ze passen wat ons betreft :
- Dringt het de honger terug?
- Is het duurzaam?
- Heeft het aandacht voor dierenwelzijn?
- Draagt het bij aan een rechtvaardige behandeling van boeren?
- Levert het een bijdrage aan een vitaal landelijk gebied?
- Legt het een verbinding tussen consument en producent?
Duurzamer
Als het om eco-modernistische en natuurinclusieve landbouw gaat, is het duidelijk welke richting Korthals kiest. Natuurinclusieve landbouw is kleinschaliger en brengt mens en voedsel weer dichter bij elkaar. Landbouw met menselijke maat is duurzamer en komt volgens hem op bijna alle punten beter uit de bus. De eco-modernistische visie miskent de kracht van de natuur.
Louise Fresco
Kortom, Korthals zit heel anders in de wedstrijd dan Louise Fresco, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen University & Research. Alhoewel? Haar visie lijkt te kantelen.
Tijdens het recente symposium ‘Biodiversiteit en melkveehouderij’ op 23 en 24 mei 2018 sprak zij de volgende woorden: ‘De landbouw van de toekomst is in zijn fundamenten ecologisch’ <…> Het gaat om snappen en benutten van natuurlijke processen.’ (Bron van citaat: Diversiteit kernbegrip voor nieuwe melkveehouderij. Update 2023: helaas is deze link verlopen).
Critici vragen zich af, of we de wereldbevolking wel weten te voeden als we natuurinclusief te werk gaan. Korthals is ervan overtuigd, dat de opbrengsten van natuurinclusieve landbouw net zo groot kunnen zijn als die van de door technologie gedreven intensieve landbouw. Hij plaatst wel enkele kanttekeningen. Wij noemen er twee.
Investeringskeuze
Ten eerste. In de afgelopen 50 jaar is bijzonder veel geld gegaan naar wetenschappelijk onderzoek dat uitging van ecomodernisme. Logisch dat de aanhangers van deze richting je om de oren kunnen slaan met productiecijfers. Het wordt tijd dat we meer investeren in de natuurinclusieve benadering. Een taak voor overheden, onderzoeksinstituten en brancheorganisaties landbouw, lijkt ons.
Definitiekeuze
Ten tweede. Hoe definieer je het begrip opbrengst? In productie en efficiëntie? Of nemen we ook werkgelegenheid, gezondheid en dierenwelzijn mee?
Opbrengst is niet altijd in cijfers uit te drukken. Maar we snappen allemaal dat gezondheid ook een waarde heeft.
Bovendien wijst Korthals erop, dat boeren en consumenten het draaipunt zijn. Zij moeten besluiten welke opbrengstdefinitie zij willen hanteren. Wij allen, dus! Welke opbrengst wil jij en wat doe jij om dit keuzeproces te beïnvloeden? Wat is ‘goed eten’ voor jou?
Vind je dit interessant? Luister naar aflevering 9 van Discutafel podcast. Abonneer je meteen op de hele serie. Gratis.
