De herkomst van een plantensoort kan belangrijk zijn wanneer je als hobbytuinder een ecologisch verantwoorde tuin wilt. Een plek waar soorten samenwerken en met elkaar in evenwicht zijn. Discutafel deed een poging om grip te krijgen op basisbegrippen die je zouden kunnen helpen bij je plantkeuze.
Prangende vragen
Kies ik enkel voor wilde planten? Wat betekent dat begrip eigenlijk?
Zet ik die uitheemse soort in mijn tuin met blaadjes waarvan ik zo lekker thee kan zetten? Of die me zoveel privacy biedt?
Wat vind ik eigenlijk van al die exoten in voedselbossen?
Voer ik de halsbandparkieten die vanuit het park komen aanvliegen?
Geen vaststaande definities
Hoe verder we ons verdiepen in herkomstbegrippen rond planten, dieren en ecologie, des te verwarrender wij het vinden. Definities lopen uiteen. Plantenkenners kijken er soms anders tegenaan dan dierenkenners. En ook binnen die groepen is er volop discussie.
Eerst kennis opdoen, dan kopen
Basiskennis over begrippen rond de herkomst van planten (en dieren) is relevant, wanneer je serieus aan de slag wilt met natuurvriendelijk tuinieren. Met die kennis op zak kan je je criteria formuleren. Daarom onderstaande lijst met herkomstbegrippen. En met de genoemde naslagbronnen kom je snel verder. Nog vóórdat je naar het tuincentrum gaat!
Herkomstbegrippen
| Inheems | Komt gedurende langere tijd van nature in Nederland voor. Veel bronnen noemen de laatste ijstijd als criterium. Is en blijft er op eigen kracht, zonder directe invloed van de mens. |
| Uitheems, exoot | Komt van nature elders voor en kwam in Nederland onder invloed van de mens. |
| Invasieve exoot | Exoot die natuurlijk evenwicht van zijn nieuwe leefgebied bedreigt. Lees ons artikel over invasieve exoten Beluister ons gesprek met voorzitter Platform Stop invasieve soorten Beluister onze reportage van excursie invasieve exoten |
| Ingeburgerd | Van oorsprong uitheems soort die zich in Nederland heeft gevestigd en zich al minstens 3 generaties lang spontaan in de natuur weet te handhaven. Term vooral gebruikt voor planten, minder voor dieren. Veel floristen scharen ingeburgerde soorten onder de inheemse flora. |
| Archeofyt | Plantensoort die zich voor 1492 onder invloed van de mens heeft gevestigd in Nederland. |
| Neofyt | Plantensoort die na 1492 is geïntroduceerd en die zich heeft verwilderd. 1492 was het beroemde jaar waarin Columbus Amerika ‘ontdekte’. |
| Wilde flora | Verzamelbegrip voor: oorspronkelijk inheemse soorten + archeofyten + neofyten. |
| Cultuurplant | Plantensoort die voor menselijk gebruik uit wilde planten is veredeld. |
| Verwilderd | Ontsnapte cultuurplant uit tuinen of akkers, die zich in het wild enige tijd in stand kan houden. |
Advies Discutafel
Kennis delen is wat anders dan oordelen vellen! Als we dan toch een advies mogen geven voor de plantkeuze in je tuin ….
- Oriënteer je eerst op inheemse soorten van je eigen land(sdeel), maar besef dat klimaatverandering dit criterium doet wankelen.
- Met uitheemse soorten of cultuurplanten is in beginsel niks mis.
- Let op de ecologische waarde; een mooie bloem kan nutteloos blijken voor insecten.
- Vermijd sowieso invasieve soorten.
- Kies waar mogelijk voor biologische of biologisch-dynamische zaden en planten, van handelaren of kwekers uit eigen streek.
Links naar kennisbronnen
- Archeofyten, artikel door Flora van Nederland
- Platform Stop invasieve exoten
- Inheems of exoot, artikel door Natuurvereniging Eiland IJsselmonde
- Inheemse en uitheemse plantensoorten in stad en landschap, brochure van Plant Publicity Holland
- Definities autochtoon, inheems en uitheems plantmateriaal, artikel Staatsbosbeheer Update 2022: niet meer online
- Nationale Databank Flora en Fauna Verspreidingsatlas
